Travma Nedir?
Psikolojide birçok yaklaşım vardır ve her yaklaşım psikolojik problemlerin kaynağını farklı nedenlere bağlamaktadır. EMDR Terapisi gibi travma perspektifinden psikolojik rahatsızlıkları değerlendiren yaklaşımlar ise bugünde yaşanan psikolojik sıkıntıların nedeni geçmiş travmalar olarak görmektedir. Travma, insan eliyle ya da doğal yolla meydana gelebilir. Kişisel olarak ya da toplumsal olarak yaşanabilir. Bir defaya mahsus ya da tekrarlanıyor olabilir.
Travmatik yaşantılardan bazıları:
Kazalar, savaş, taciz, tecavüz, doğal afetler gibi yaşam olayları
Kronik psikolojik veya fiziksel rahatsızlıklar
Kronikleşmiş yoksulluk, evsizlik, işsizlik durumlarında yaşamak ya da ayrımcılığa
maruz kalmış olmak
Aile içi veya dışı şiddet
Ani kayıplar
Aldatılma, aldatma
Terk edilme, aşağılanma, kıyaslanma
Başarısızlık
Duygusal veya fiziksel ihmal edilme
Bulaşıcı hastalıklar
Fiziksel ve psikolojik bütünlüğümüzü tehdit eden her türlü olay travma olarak nitelendirilmektedir. Travma çok çeşitli psikiyatrik belirti ve hastalıklara yol açabilir. Akut Stres Tepkisi, Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), Travmatik Yas, Depresyon, Alkol-Madde Kullanım Bozuklukları, Anksiyete ve Duygudurum Bozuklukları, Psikotik bozukluklar gibi tablolar travmadan sonra ortaya çıkabilir.
TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU NEDİR?
Travmalardan sonra karşılaşılan en önemli psikolojik sorunların başında gelen Travma Sonrası Stres Bozukluğu’nun 3 ana belirtisi bulunmaktadır.
1)İstenmeden Akla Gelen Düşünce ya da Görüntüler
Bu düşünce ve görüntüler, kişinin hatırlamayı isteyip istememesinden bağımsız olarak, travma sırasında olup bitenler hakkında aklına gelen anılardan oluşur. Uyku esnasında tekrarlayıcı olumsuz içerikte rüyalar görülebilir. Kişi bazen anıya dair görüntüden daha fazlasını yaşadığını ve hissettiğini ifade edebilir. Travmatik anı ile bağlantılı ses, koku, zemin sallanması, bedensel tepkiler gibi güçlü duyumlar da hatırlanabilmektedir.
2)Kaçınma Tepkileri
Kişi olumsuz anılardan korunmak için travmatik olayla bağlı düşünceler, anılar, etkinlikler, durumlar ve kişilerden kendilerini sakınırlar. Kişi için travmatik olayın etkisi çok acı vericidir ve o nedenle travmatik anıyı hatırlatabilecek her türlü şeyden uzak durur ve yokmuş gibi davranabilir.
3)Aşırı Uyarılma Tepkileri
Travmatik yaşantısı olan kişiler kendilerini diken üstünde, sürekli tetikte hissedebilirler. Her an o olay tekrar olacakmış gibi gelebilir. Davranışlarını bu ihtimali düşünerek şekillendirirler, bu konuda aşırı tedbirli davranırlar. Örneğin istemeden de olsa girdikleri binanın çatlağı var mı, kapısından kolay kaçılabilir mi diye kontrol ederler. Yolda yürürken üstüne devrilmesinden korkup direklere yaklaşmazlar. Tehlikeler konusunda abartılı tedbirler alabilirler.
Aşırı uyarılmanın diğer göstergeleri ani ses ve hareketlerde irkilme veya yerinden sıçramadır. Kapı çarpması, yüksek sesle konuşma, birinin aniden odaya girmesi gibi beklenmedik durumlar kişinin yerinden sıçramasına ve uzunca sürebilen bunaltı belirtilerine (çarpıntı, terleme, titreme, nefes daralması) yol açar.
Özellikle uykuya dalmakta güçlük sık görülür. Travmayla ilgili korkular nedeniyle uykuya dalmak saatler sürebilir, normalde uyandırmayacak seslerle kişi kolayca uyanabilir.
Travma Tedavisi
Travma tedavisi denildiğinde ilk akla gelen yaklaşım EMDR Terapisi olmaktadır. EMDR Terapisi ile psikolojik sorunların çözülmesinde son derece hızlı ve etkili sonuçlar alındığı görülmektedir.
Ruhsal travmanın etkileri tedavi edilebilir durumlardır. Yardım almaktan kaçınmamak ise tedavinin ilk basamağıdır.
Lütfen kendinizde veya yakınlarınızda travma ile ilgili ruhsal sorunlar olduğunu düşünüyorsanız bir uzman yardımı almaktan çekinmeyiniz.
Sayıları 20’ye yakın kontrollü araştırma sonucunda EMDR’nin danışanların çoğunluğunun travma sonrası stres semptomlarını etkili bir biçimde azalttığı veya yok ettiği, genellikle psikolojik sorunları ile bağlantılı olan semptomlarda da (endişe gibi) azalma sağladığı görülmüştür. EMDR birçok uluslararası sağlık ve devlet kurumu tarafından da etkili bulunmaktadır. Bunlardan bazıları:
Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO, World Health Organization)
Amerikan Psikiyatri Birliği (American Psychiatric Association)
Uluslararası Travmatik Stres Çalışmaları Birliği (International Society for
Traumatic Stress Studies)
Amerika Savaş Gazileri Bakanlığı (U.S. Department of Veterans Affairs)
Amerika Savunma Bakanlığı (U. S. Department of Defense)
Birleşik Krallık Sağlık Bakanlığı (United Kingdom Department of Health)
Ulusal İsrail Akıl Sağlığı Kurulu (Israeli National Council for Mental Health)